Τετάρτη 27 Απριλίου 2011

Κρασί και μπίρα: η παρέα του καλοφαγά


Το κρασί
Το κρασί είναι αλκοολούχο ποτό που παρασκευάζεται από τη ζύμωση του χυμού των σταφυλιών η άλλων φρούτων, τα οποία δίνουν στο κρασί την ανάλογη ονομασία του. Συνήθως, η χημική σύσταση του κρασιού είναι περίπου 11% αλκοόλ, 87,8% νερό, 1% οξέα και 0,2% τανίνες. Το κρασί δεν είναι μόνο ένα πολύ δημοφιλές ποτό που συνοδεύει ένα μεγάλο φάσμα μεσογειακών και ευρωπαϊκών γεύσεων, είναι επίσης σημαντικό γεωργικό προϊόν, αναλόγως του κλίματος και του εδάφους κάθε τόπου. Επιπλέον, είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι η τακτική κατανάλωση κρασιού, 1-2 ποτηράκια ημερησίως, προστατεύει τον ανθρώπινο οργανισμό από τη στεφανιαία νόσο και μειώνει το άγχος. Επίσης, η χρήση του από πολλούς πολιτισμούς σε θρησκευτικές τελετές, όπως και το εκτεταμένο εμπόριο του κρασιού, το καθιστούν προϊόν ιστορικής σπουδαιότητας.
Η παραγωγή του κρασιού περιλαμβάνει συγκεκριμένα βήματα επεξεργασίας. Αρχικά, τα σταφύλια ωριμάζουν στον αμπελώνα μέχρι να πετύχουν τπ σωστή περιεκτικότητα ζάχαρης και το σωστό επίπεδο οξύτητας. Ακολουθεί η διαλογή των καρπών, ο τρύγος και η αλκοολική ζύμωση με επιλεγμένα βακτηρίδια γαλακτικού οξέως και ζύμες κρασιού, για να εξασφαλιστεί η πλήρης ζύμωση χωρίς απώλεια ποιότητας της γεύσης ή του αρώματος του κρασιού. Σε συνδυασμό με τις φυσικές ζυμώσεις, τη θερμοκρασία, το ρΗ και άλλες πηγές ενέργειας, οι οινοπαραγωγοί παράγουν κρασιά με πλούσιο άρωμα και γεύση. Στη συνέχεια γίνεται η δεύτερη ζύμωση, από τα βακτηρίδια του γαλακτικού οξέως (μηλονικογαλακτική ζύμωση), που μετατρέπουν το μηλικό οξύ σε γαλακτικό και οε διοξείδιο του άνθρακα, δραστηριότητα απαραίτητη για την ελάττωση της οξύτητας του κρασιού. Η ζύμωση αυτή μεταβάλλει και τη φρουτώδη γεύση του κρασιού, διότι προκαλεί σύνθετες αρωματικές ενώσεις. Το τελικό στάδιο είναι η λεύκανση του κρασιού και η αποθήκευσή του, για να ωριμάσει και να βελτιωθεί η ποιότητά του.
Οι κύριες κατηγορίες κρασιών περιλαμβάνουν το αφρώδη κρασιά (π.χ σαμπάνια), τα αρωματικά (π.χ σανγκριά), τα φρουτώδη (π.χ μηλίτης) και τα ενισχυμένα κρασιά ή επιδόρπιους οίνους, με οινόπνευμα πάνω από 14% (π.χ. μαυροδάφνη). Τα κόκκινα κρασιά, συνήθως ξηρά, συνοδεύουν το κυρίως πιάτο, όπως το κόκκινο κρέας και τα ζυμαρικά. Τα ροζέ κρασιά ταιριάζουν σχεδόν με όλα τα φαγητά, όπως σαλάτες, θαλασσινά ή χοιρινό κρέας. Τα λευκά κρασιά, πολύ ξηρά έως πολύ γλυκά, σερβίρονται κρύα, με λευκό κρέας, πουλερικά και θαλασσινό.
Η ελληνική παραγωγή κρασιού ξεκινά σχεδόν 6 000 χρόνια πριν! Αρχαιολογικά ευρήματα, νεολιθικά, μινωικά και μυκηναϊκά, μαρτυρούν την παραγωγή κρασιού τουλάχιστον από το 4000 π.Χ. Τις πρώτες αναφορές στο Διόνυσο, θεό της γονιμότητας και του κρασιού, τις βρίσκουμε στα ποιήματα του Ομήρου και του Ησιόδου, με περιγραφές από τη χρήση του κρασιού σε θρησκευτικές γιορτές έως και τον τρύγο των σταφυλιών Από τότε μέχρι σήμερα, οι Έλληνες δεν έπαψαν να παράγουν και να αγαπούν το καλό κρασί, σημείο του πολιτισμού τους ανά τους αιώνες και του μεσογειακού τους ταμπεραμέντου!

Η μπίρα
Η μπίρα είναι ένα πολύ κοινό αλκοολούχο ποτό, αλλά και ένα από τα αρχαιότερα στον κόσμο. Τα κύρια συστατικά της είναι το νερό, η βύνη. η μαγιά και ο λυκίσκος, ενώ κατά την παραγωγή της μπορούν να προστεθούν κι άλλα δημητριακά (π.χ. σιτάρι, βρώμη, ζάχαρη, φρούτα και μπαχαρικά), που προσδιορίζουν το είδος και την ονομασία της.
Το πότε ακριβώς ξεκίνησε η παραγωγή μπίρας δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Τα παλαιότερα ευρήματα χρονολογούνται περίπου 10.000 χρόνια πριν! Οι Σουμέριοι και οι Βαβυλώνιοι θεωρούνται οι πρώτοι πολιτισμένοι λαοί που παρήγαγαν την μπίρα. Οι Έλληνες έμαθαν να παράγουν μπίρα πιθανότατα οπό τους Αιγυπτίους. Ο Ιπποκράτης χρησιμοποιούσε τη μπίρα ως φάρμακο κατά του πυρετού, που ευνοούσε και την απομάκρυνση των τοξινών. Από τότε έως σήμερα, η βιομηχανία παραγωγής μπίρας έχει αναπτυχθεί πολύ, ενώ πολλές επιστημονικές έρευνες έχουν αποδείξει τη θρεπτική της αξία.
Επιπλέον, η ήπια κατανάλωση μπίρας, 1-2 ποτήρια του 0,25 λίτρου ημερησίως, οε συνδυασμό με σωστή διατροφή, μειώνει τον κίνδυνο πολλών ασθενειών, όπως και το άγχος.
Η διαδικασία παραγωγής της μπίρας περιλαμβάνει ορισμένα βασικά στάδια. Το πρώτο είναι η επεξεργασία των δημητριακών, για να επιτευχθεί η βυνοποίηση και νά διαχωριστεί το ζυθογλεύκος (μούστος). Ακολουθεί ο βρασμός του ζυθογλεύκους με νερό, λυκίσκο και αρωματικά βότανα, για να εξουδετερωθούν τα βακτηρίδια και να απελευθερωθούν τα συστατικά του λυκίσκου. Στη συνέχεια προστίθεται η μαγιά και ακολουθεί η ζύμωση. Κατά τη ζύμωση παράγονται αιθυλική αλκοόλη και διοξείδιο του άνθρακα (ανθρακικό), που χρησιμοποιείται για να δώσει στην μπίρα τον ανάλογο αφρό. Μετά τη ζύμωση αφαιρείται το μεγαλύτερο μέρος της μαγιάς, ακόλουθη η μεταζύμωση οε ειδικές δεξαμενές, το φιλτράρισμα, η παστερίωση και η εμφιάλωση της παραγόμενης μπίρας.
Ανάλογα με τη ζύμωση, παράγονται οι 2 βασικές κατηγορίες μπίρας: η λάγκερ (lager) και η άλε (ale), οι οποίες περιλαμβάνουν πολλά διαφορετικά είδη μπίρας, με χιλιάδες παραλλαγές. Η κατηγορία "λάγκερ" περιλαμβάνει 4 βασικά είδη μπύρας: την αμερικανική ξανθή, την πίλσνερ, την ελαφριά λάγκερ και τη σκούρα λάγκερ. Η κατηγορία "άλε" περιλαμβάνει την καστανή άλε, την στάουτ και την πόρτερ. Κάθε μπίρα σερβίρεται στο κατάλληλο ποτήρι (καθαρό-στεγνό), για να δημιουργηθεί ο σωστός αφρός, ενώ η ιδανική θερμοκρασία σερβιρίσματος ποικίλλει από 4,5-13ο C.
Για το σωστό συνδυασμό μπίρας και φαγητού, υπάρχουν 5 "κανόνες" που πρέπει κανείς να λαμβάνει υπ' όψιν, τις συμπληρωματικές γεύσεις (πχ. τα σκληρά τυριά με μια πόρτερ), την αντίθεση στη γεύση (πχ. ψαρικά με μια ελαφριά λάγκερ) και την εξισορρόπηση των γεύσεων (π.χ. πικάντικα φαγητά με μια ελαφριά πίλσνερ). Όπως και να συνδυάζεται, η μπίρα ήταν πάντα το ποτό που έφερνε τους ανθρώπους κοντά, ανεξαρτήτως των παραδόσεων του κάθε τόπου. Έτσι και οι Έλληνες αγάπησαν την μπίρα, την παράγουν έως σήμερα και την απολαμβάνουν, μαζί με ποικιλίες μπιρομεζέδων, καλή παρέα και το ανεξάντλητο μεράκι τους για τη ζωή!



Κυριακή 17 Απριλίου 2011

Καλό ταξίδι Νίκο Παπάζογλου, σε ευχαριστούμε για όσα μας πρόσφερες


Τα μισά από τα καλύτερα τραγούδια που ακούσαμε τα τελευταία είκοσι χρόνια ήταν δικά του. Σε κάθε συναυλία του γίνονταν το αδιαχώρητο. Δημιούργησε «σχολή» με το ύφος του, τη γνωστή σχολή της Θεσσαλονίκης. Μιλάμε για τον τύπο με το κόκκινο μαντήλι, τον «ινδιάνο» της ελληνικής μουσικής, Νίκο Παπάζογλου.
Ήρεμος, στοχαστικός, ολιγαρκής, λιτός, ανοιχτόμυαλος, ευαίσθητος άνθρωπος που είχε επιλέξει να ζει όπως ακριβώς ήθελε: στους δικούς του ρυθμούς. Εξαιρετικά βαθιά φωνή, γνώριμη για το λυγμό της, χαρακτηριστική για το χρώμα της. Όλα αυτά τα στοιχεία μαζί, δημιούργησαν μια μοναδικά ερωτική σχέση με το κοινό του. Κι έκαναν αυτό το κοινό να αγαπήσει τραγουδοποιούς που εκείνος ανακάλυψε κι ανέδειξε.
Κάθε καλοκαιρινή του εξόρμηση στην Ελλάδα αποτελούσε προσωπική του επιλογή, βάσει διαφόρων κριτηρίων, εκτός των οικονομικών. Αν και θεωρούνταν από τους καλύτερα αμειβόμενους καλλιτέχνες συναυλιών, επειδή δεν υπήρχαν μεσάζοντες στη διοργάνωσή τους. Χρόνια τώρα διοργάνωνε και πραγματοποιούσε μόνος του τις συναυλίες του με τη Λοξή Φάλαγγα (οι μουσικοί του) στα πιο απίθανα μέρη της Ελλάδας. Θυμηθείτε τα live στο ηφαίστειο της Νισύρου ή στο αρχαίο θέατρο της Θάσου.
Γέννημα - θρέμμα της Θεσσαλονίκης, ο Νίκος Παπάζογλου ασχολήθηκε με τη μουσική μέσα από γκρουπς την περίοδο 1965 - 1970. Για ένα μικρό χρονικό διάστημα, μετακομίζει στο Aachen της Δυτικής Γερμανίας (τότε, το 1972) με το συγκρότημά του «ΖΗΛΩΤΗΣ», προκειμένου να επιτύχουν κάτι σε σχέση με τη διεθνή αγορά. Έφτιαξαν έξι τραγούδια που ηχογραφήθηκαν στο Μιλάνο, τα οποία σήμερα υπάρχουν μόνο σε συλλογές κάποιων φίλων. Γυρίζει στην Ελλάδα, όπου σιγά - σιγά αρχίζει να καλλιεργεί όσα έχει στο μυαλό του. «Κάναμε γλέντια στο σπίτι μου, όπου το μπουζούκι ξαναζωντάνευε όχι σαν παρεξηγημένο όργανο. Φαινόταν πως έπαιρνα το δρόμο μου, αυτόν που μ’ έφερε μέχρι εδώ»
Το 1977 ο Νίκος Παπάζογλου κατέβηκε στην Αθήνα, για τις ανάγκες της παράστασης «Αχαρνής» του Διονύση Σαββόπουλου, όπου έπαιζε και τραγουδούσε. Συμμετέχει φυσικά και στο δίσκο που κυκλοφόρησε στη συνέχεια.
Ένα χρόνο μετά ο δίσκος «Η Εκδίκηση Της Γυφτιάς» «σκάει» σαν βόμβα στα θεμέλια του μουσικού «καθωσπρεπισμού» της εποχής από τη μια, και του λαϊκισμού από την άλλη. Ξυδάκης, Ρασούλης και Παπάζογλου σε μια δουλειά που έγινε στο νεοσύστατο -περίφημο σήμερα- στούντιο «Αγροτικόν» του Νίκου και σημάδεψε για πάντα το ελληνικό τραγούδι.
Αρχικά αντιμετωπίζεται με καχυποψία από τους «ειδικούς», με αρνητικά σχόλια ή και με απορία. «Τι είναι αυτό το πράγμα; έλεγαν. Λαϊκό με επίφαση και στυλ ροκ;»
Η ομάδα όμως ήταν αποφασισμένη. «Χτυπούν» για δεύτερη φορά το 1979 και απαντούν στις δήθεν απόψεις με τα «Δήθεν». Η απήχηση του κόσμου είναι πια δεδομένη. Κάποιο βράδυ, ενώ οδηγεί με τη μηχανή του, τον πλησιάζει ένα ζευγάρι πάνω σε μηχανή επίσης και του προτείνουν να κάνει μια συναυλία στο αμφιθέατρο της Νομικής. Δέχεται, αλλά πρέπει να σχηματίσει ορχήστρα. Παίρνει τον Γιώργο Σιδέρη μπουζούκι, γιατρό από την Αθήνα που ήξερε τα κομμάτια και τους υπόλοιπους από το φοιτητικό όμιλο θεάτρου - κινηματογράφου του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η συναυλία είχε μεγάλη επιτυχία κι ο Νίκος αποφασίζει πως, παρά τις δυσκολίες, αξίζει τον κόπο να ασχοληθεί με τη μουσική. Φτιάχνει το σχήμα του, με μπουζούκι τον Ισίδωρο Παπαδάμου (πρώην «Χειμερινό Κολυμβητή») κι αρχίζουν να παίζουν όπου τους καλούν.
Στην Αθήνα έπαιξαν μόνο για σαράντα μέρες τα Χριστούγεννα του 1983, στο ΖΟΟΜ, ως «ΤΑΧΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ». Δεν πήγαν καλά οι εμφανίσεις, κι αναγκάστηκε να βάλει κι από τη τσέπη του χρήματα για να πληρωθούν οι μουσικοί που είχαν αφήσει στο μεταξύ τα μεροκάματά τους στη Θεσσαλονίκη για να έρθουν μαζί του. Έκτοτε δεν ξανάπαιξε στην Αθήνα για μεγάλα διαστήματα, εκτός από τα γνωστά live του.
Άρχισε να στήνει λοιπόν ο ίδιος τις περιοδείες του από την επόμενη κιόλας χρονιά. Μέχρι σήμερα έτσι λειτουργεί. Μάλιστα σε περιπτώσεις που οι εισπράξεις ξεπερνούν το ποσό που έχει συμφωνηθεί, τότε το πλεονάζον ποσό μοιράζεται και χρησιμοποιείται από όλους για βιβλία σε βιβλιοθήκες συλλόγων ή παρόμοιες πρωτοβουλίες.
Ο Νίκος Παπάζογλου συμμετέχει στη «Ρεζέρβα» του Σαββόπουλου, στο δίσκο «Χειμερινοί Κολυμβητές» του γνωστού σχήματος και το 1984 κάνει τον πρώτο ουσιαστικά προσωπικό του δίσκο «Χαράτσι» σε ένα ύφος «μικτό και μόνιμο».
Η «Ταχεία θεσσαλονίκης» διαλύεται και δημιουργεί μια ορχήστρα από ερασιτέχνες μουσικούς και από κάποιους φίλους παλιούς επαγγελματίες μουσικούς. Είναι η «Λοξή Φάλαγγα» που κάθε χρόνο όλο κι αλλάζει λίγο τη σύνθεσή της γιατί ο Παπάζογλου προτιμά την ερασιτεχνική ειλικρίνεια από την επαγγελματική δεξιοτεχνία και τις ασφαλείς εκ των προτέρων ενορχηστρώσεις. Το 1986 κυκλοφορεί το «Μέσω νεφών» και παράλληλα συμμετέχει στο «Πότε Βούδας, Πότε Κούδας» των Ρασούλη - Βαγιόπουλου και στο «Ζήτω Το Ελληνικό Τραγούδι» του Σαββόπουλου. Το 1988 έρχεται η συνεργασία με το Μάνο Χατζιδάκι στην μπουάτ «Σείριος» και βεβαίως στο δίσκο «Στο Σείριο υπάρχουν παιδιά».
Το ιδιόμορφο ύφος του, όχι μόνο δεν επηρεάζει, αλλά βοηθά στο να ξεχωρίσει και να χαρακτηρισθεί «η ελπίδα του νέου ελληνικού τραγουδιού».
Ο τύπος που δεν βγάζει από πάνω του τα τζην και το κόκκινο μαντήλι, είναι αυτός που καταφέρνει να γεμίζει γήπεδα και υπαίθρια θέατρα και να ξεσηκώσει τον κόσμο με ένα του μόνο χτύπημα στο ντέφι. Σε τέτοια ατμόσφαιρα βγαίνουν το 1990 τα «Σύνεργα» και βέβαια η ζωντανή ηχογράφηση «Επιτόπιος ηχογράφησις στο θέατρο Λυκαβηττού» το ‘91, ένας χώρος που πλέον είναι συνδεδεμένος με τις εμφανίσεις του στο τέλος κάθε καλοκαιριού.
Η λεγόμενη «σχολή Θεσσαλονίκης» είναι ουσιαστικά η «σχολή Παπάζογλου». Εκείνος άνοιξε το δρόμο, για να ακολουθήσουν όλοι οι υπόλοιποι. Κανείς δεν ξέρει τι μέλλον θα είχαν ο Σωκράτης Μάλαμας, ο Ορφέας Περίδης, ο Θανάσης Παπακωνσταντίνου, οι Μικρές Περιπλανήσεις, η Μελίνα Κανά και τόσοι άλλοι, αν δεν τολμούσε πρώτος ο Παπάζογλου.
Και η αλήθεια είναι πως ο χαμένος θα ήταν το ελληνικό τραγούδι και κατ’ επέκταση όλοι εμείς. Όλοι αυτοί κι άλλοι τόσοι πέρασαν από το «Αγροτικόν», ενορχήστρωσαν και ηχογράφησαν τα τραγούδια τους.
«Η δική μου πείρα -έλεγε ο Νίκος- λειτουργεί σαν μια μορφή διακριτικής καθοδήγησης. Ακούω κομμάτια και λέω δεν πρέπει να πάνε χαμένα. Πρέπει να ξεφορτωθείς το πρώτο σου υλικό για να πας παρακάτω. Αλλιώς θα στριφογυρνάς στα ίδια που θα σε βαραίνουν αφόρητα. Αν ο Σωκράτης Μάλαμας ήταν φορτωμένος με τις πρώτες του μπαλάντες τι θα γινόταν; Κάναμε τους δύο πρώτους του δίσκους και μετά πήρε φόρα ο Σωκράτης και κάνει αυτά τα εξαιρετικά τραγούδια».
Σε πολλές δουλειές, η παραγωγή είναι εξ’ ολοκλήρου δική του, με την ετικέτα «Στρόγγυλοι Δίσκοι». Αλήθεια τι όνομα είναι αυτό;
«Όταν οι Γάλλοι κινδύνευαν να χάσουν το Βιετνάμ, λίγο πριν το Ντιεν Μπιεν Φου και την τελική πτώση, πρότειναν ένα σχέδιο που σαν το είδε ο Χο Τσι Μινχ -ήταν και ποιητής ο άνθρωπος- αναρωτήθηκε: «αυτό είναι κάτι τετράγωνο ή στρογγυλό;» Δηλαδή είναι κάτι που έχει πραγματικό αντίκρισμα ή είναι γιαλαντζί ντολμάς; Το στρόγγυλο είναι αυτό που έχει πραγματικό αντίκρισμα κι από εκεί εμπνεύστηκα την ετικέτα Στρόγγυλοι Δίσκοι.»
Χρηματοδοτεί μέχρι δύο δίσκους το χρόνο «ανθρώπων που έχουν τις προδιαγραφές και ταλαιπωρούνται άδικα» Όπως με τον Ορφέα Περίδη που είχε συμβόλαιο με την εταιρεία του και δεν του έκαναν δίσκο. «Του είπα να έρθει στο Αγροτικόν να κάνουμε το δίσκο κι όταν τους είπε να σπάσει το συμβόλαιο, τότε αυτοί του έκαναν το δίσκο που όλοι ξέρουμε τι καταπληκτική τύχη είχε».
Το 1995 κυκλοφόρησε το «Όταν Κινδυνεύεις Παίξε Την Πουρούδα» και το 2005 η τελευταία του δισκογραφική δουλειά «Μά'ισσα σελήνη». Ίσως 10 χρόνια να μην είναι το σύνηθες διάστημα μεταξύ της κυκλοφορίας δύο δίσκων ενός καλλιτέχνη αλλά στην περίπτωση του Νίκου Παπάζογλου κανόνες και «πρέπει» δεν χωράνε. Δεν είχε μπει γενικά στο παιχνίδι των συχνών εμφανίσεων στα media - τα απέφευγε σταθερά- και δεν ήταν διατεθειμένος να δισκογραφεί μόνο και μόνο για να έχει μια τέτοια παρουσία.
Μέχρι σήμερα –που μας εγκατέλειψε- ζούσε έξω από τη Θεσσαλονίκη, σε ένα μεγάλο κτήμα κάπου ανάμεσα στο Πανόραμα και τη Θέρμη, με τη γυναίκα του και τα δύο του παιδιά. Πηγαινοερχόταν στο στούντιο με μία BMW R26, ταξιδεύοντας στο Αιγαίο για τις συναυλίες του με το καίκι του, «πετώντας» στον ουρανό της Μακεδονίας με το αεροπλάνο του για να ξεχνιέται, μιλούσε με τα άλογά του, φρόντιζε τα λουλούδια του και κατέγραφε όπου πήγαινε παραδοσιακά τραγούδια. Έπινε μόνο με καλούς φίλους, χαμογελούσε, έγραφε τραγούδια που μιλάνε για πράγματα απλά και αληθινά, που αφορούν όλους μας.
«Τραγούδια που σου γλυκαίνουν το αυτί». Λίγο είναι αυτό;





Δευτέρα 11 Απριλίου 2011

Ειρηνική επανάσταση…


Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο δικός μας Μίκης, ο Μίκης όλης της ΕΛΛΑΔΑΣ. Όταν αποφασίζει να μιλήσει για τη μαύρη κατάσταση στη χώρα μας, αποτέλεσμα των πολιτικών των τελευταίων 60 χρόνων, όπως λέει, τότε λέει αλήθειες που πονάνε.
Σε μία από τις σπάνιες τηλεοπτικές εμφανίσεις του, ο Μίκης Θεοδωράκης από την εκπομπή «Καλημέρα Ελλάδα», δήλωσε παρών και ύψωσε τη φωνή του για να αφυπνίσει όπως είπε τους Έλληνες σε αυτή τη δύσκολη περίοδο. Ο κ. Θεοδωράκης μίλησε για όλους και για όλα και κυρίως για τη σημερινή κατάσταση της χώρας. Χειμαρρώδης, όπως πάντα, μίλησε με σκληρές εκφράσεις για την τρόικα, αλλά και για την πολιτική που ακολουθείται. Έκανε λόγο για τακτική σοκ και δέους από την τρόικα, χαρακτηρίζοντας παράνομη την παρουσία της στη χώρα μας, ενώ κάλεσε το λαό σε ειρηνική επανάσταση. Ζούμε σε μία κατάσταση πραξικοπηματική, είπε χαρακτηριστικά.
Παράλληλα, ο Μίκης Θεοδωράκης ζήτησε την τιμωρία όσων ευθύνονται για την κατάσταση στην Ελλάδα, επιρρίπτοντας ευθύνες τόσο σε όσους κυβέρνησαν όσο και στην Αριστερά. Να τιμωρηθούν όσοι έχουν ληστέψει το δημόσιο, ανέφερε, μεταξύ άλλων, κ. Θεοδωράκης, στέλνοντας ταυτόχρονα το μήνυμα ότι προέχει η σωτηρία της Ελλάδας.

Ολόκληρο το κείμενο της συνέντευξης εδώ:
http://www.zoomnews.gr/?p=81628

ΥΓ
Τα παρακάτω video είναι από αναρτήσεις στο youtube. Λέξεις όπως «οχλοκρατία» ποτέ δεν αναφέρθηκαν από το Μίκη Θεοδωράκη, ούτε είναι μέρος της πολιτικής φρασεολογίας των μελών της Κίνησης Ανεξάρτητων Πολιτών. Η ομάδα (internet) στην προσπάθειά της για την «γρήγορη και έγκαιρη» ενημέρωση, δεν πρόλαβε να απαλείψει αυτές τις λέξεις στην αρχή του 1ου video και δεν εκφράζουν σε καμία των περιπτώσεων κανένα μέλος της Σπίθας.






Σάββατο 2 Απριλίου 2011

Πυρηνικά: ο μεγάλος κίνδυνος για την κοινωνία του ρίσκου


Τελικά ο μύθος της ασφαλούς χρήσης της πυρηνικής ενέργειας στις δυτικές κοινωνίες κατέρρευσε, μαζί με το εξωτερικό περίβλημα των πυρηνικών αντιδραστήρων της Φουκουσίμα. Χάρη σε ένα τσουνάμι, μία ακόμα θεομηνία, την οποία ο άνθρωπος αδυνατεί να αντιμετωπίσει; «Όχι» λέει ο διάσημος γερμανός κοινωνιολόγος Ούλριχ Μπεκ, γνωστός από τη θεωρία για τον «κοσμοπολιτισμό» και την «κοινωνία του κινδύνου». Αυτό θα ήταν μια δικαιολογία ξεπερασμένη, υποστηρίζει. Και με αφορμή το πρόσφατο ολέθριο «ατύχημα» στην Ιαπωνία, στο άρθρο του «Πως η πυρηνική εκβιομηχάνιση νίκησε τον εαυτό της», γράφει για τις οδυνηρές εκπλήξεις που περιμένουν μια κοινωνία που ζει εφησυχασμένη ως προς την ασφάλεια που της παρέχει ο σύγχρονος τεχνολογικός της πολιτισμός.
Παγκόσμια κοινωνία του κινδύνου: είναι η εποχή στην οποία η σκοτεινή πλευρά της προόδου καθορίζει όλο και περισσότερο τις κοινωνικές συγκρούσεις. Αυτό που στην αρχή ήταν αδιανόητο, τελικά επιβεβαιώθηκε: η απειλή εναντίον του ίδιου μας του εαυτού είναι η κινητήρια δύναμη της πολιτικής. Οι πυρηνικοί κίνδυνοι, η κλιματική αλλαγή, η οικονομική κρίση, η 11η Σεπτεμβρίου ακολουθούν σε μεγάλο βαθμό το σενάριο «της κοινωνίας του κινδύνου», για το οποίο έγραψα πριν από 25 χρόνια, λίγο νωρίτερα από την καταστροφή του Τσερνομπίλ. Αυτά τα γεγονότα, ωστόσο, διαφέρουν από προηγούμενους βιομηχανικούς κινδύνους, καθώς δεν αντιστοιχούν στους ισχύοντες κανόνες της αιτιότητας, της ενοχής και της ευθύνης και δεν μπορούν να αντισταθμιστούν και να επανορθωθούν.
Εκεί όπου οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες αρνούνται την προστασία -αυτή η περίπτωση ισχύει και στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας όσο και στη νέα τεχνολογία της γενετικής- τα όρια μεταξύ υπολογίσιμων και μη ρίσκων φαίνεται να υπερβαίνονται.
Αυτή η δυναμική των κινδύνων παράγεται βιομηχανικά, εξωτερικεύεται οικονομικά, εξατομικεύεται νομικά, νομιμοποιείται τεχνολογικά και εξωραΐζεται πολιτικά. Συνεπώς, το νομικό σύστημα «ορθολογικού» ελέγχου λειτουργεί στην παρούσα αυτοκαταστροφική δυναμική όπως τα φρένα ποδηλάτου που έχουν τοποθετηθεί σε ένα αεροπλάνο υπερατλαντικών πτήσεων.
Μήπως, όμως, η Φουκουσίμα διαφέρει από το Τσερνομπίλ -δεδομένων, μάλιστα, των συνεχιζόμενων γεγονότων τρόμου στην Ιαπωνία- στο ότι προκλήθηκε από μια φυσική καταστροφή; Η καταστροφή όντως προκλήθηκε όχι από τον ανθρώπινο παράγοντα, αλλά από το σεισμό και το τσουνάμι.
Ο όρος «θεομηνία» ή «φυσική καταστροφή» σημαίνει ότι η καταστροφή δεν προκλήθηκε από ανθρώπους και άρα ότι δεν είναι οι άνθρωποι υπεύθυνοι γι' αυτήν. Αυτή όμως η άποψη είναι πια ξεπερασμένη. Ο όρος είναι λανθασμένος, επειδή η φύση δεν γνωρίζει από καταστροφές -το πολύ πολύ να γνωρίζει από δραματικές διαδικασίες αλλαγής. Τέτοιες αλλαγές, όπως ένα τσουνάμι ή ένας σεισμός, μετατρέπονται σε καταστροφή επειδή σχετίζονται με τον ανθρώπινο πολιτισμό.
Η απόφαση για την κατασκευή πυρηνικών σταθμών σε σεισμογενείς περιοχές δεν είναι φυσικό φαινόμενο, αλλά πολιτική απόφαση, η οποία λαμβάνεται σε πολιτικό επίπεδο -σε συνάρτηση με τις απαιτήσεις ασφάλειας των πολιτών και επιβάλλεται εναντίον οποιασδήποτε μορφής αντίστασης.
Όχι μόνο στην περίπτωση κατασκευής σταθμών πυρηνικής ενέργειας, αλλά και σε αυτήν της κατασκευής ουρανοξυστών, για τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό μιας μητρόπολης όπως είναι το Τόκιο (αλλά και μικρότερων πόλεων), οι αποκαλούμενες φυσικές καταστροφές μεταμορφώνονται, μετουσιώνονται σε ρίσκα και ευθύνες που πρέπει, κατ' αρχάς, να αποδοθούν. Η πρόσφατη περίπτωση της Ιαπωνίας κάνει εξόφθαλμα κατανοητό πως αυτό που εμείς καταλογίζουμε στη φύση και αυτό που αποδίδουμε στην τεχνολογία και στις ανθρώπινες δεξιότητες είναι μεταξύ τους άμεσα συνυφασμένα.
Ωστόσο, σε πολύ γενικές γραμμές ισχύει το εξής: μιλάμε για φυσικές καταστροφές και για τον κίνδυνο καταστροφής του περιβάλλοντος σε μια ιστορική συγκυρία, κατά την οποία αυτό που ονομάζουμε «καθαρή φύση», την οποία μπορούμε να αντιπαραθέσουμε στην τεχνολογία και την κοινωνία, δεν υπάρχει πια.
Το περιβάλλον, αυτό που για ορισμένους ρυπαίνει η χημική βιομηχανία, είναι το ίδιο που για κάποιους άλλους καταστρέφουν η γεωργία, ο τουρισμός, η αλιεία για χάρη της αγοράς.
Έτσι, άλλοι υποστηρίζουν ότι η χημική βιομηχανία ρυπαίνει και άλλοι ότι για χάρη της αγοράς η γεωργία, ο τουρισμός, η αλιεία το υποβαθμίζουν.
Η πυρηνική βιομηχανία έχει διδαχθεί από το περιβαλλοντικό κίνημα. Μέσα στον αδυσώπητο ανταγωνισμό των μεγάλων ρίσκων, αντιμετωπίζει τους «παράπλευρους κινδύνους» με μια σκακιστική κίνηση που αντιστοιχεί σε διασυρμό και δυσφήμηση, στην αμαύρωση οποιασδήποτε εναλλακτικής λύσης. Με την υπερπροσφορά σεναρίων καταστροφής ή συντέλειας η δημόσια κινδυνολογία επιτρέπει σε κάποιους να παίζουν ένα παιχνίδι όπου το μαύρο γίνεται ...ακόμα πιο μαύρο, αλλά ταυτόχρονα γίνεται και ...άσπρο.
Όλως παραδόξως, η μεγάλη έκρηξη του ενδιαφέροντος για τις κλιματικές αλλαγές οδήγησε τις νέες παγκόσμιες αγορές στη δημιουργία πυρηνικών σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Η απάντηση στους σύγχρονους κινδύνους είναι η ιδέα της ασφάλειας ως «ηθικής τεχνολογίας» (Francois Ewald). Δεν πρέπει πλέον να υπομένουμε τα δεσμά της πρόνοιας και τα χτυπήματα της μοίρας. Η σχέση μας με τη φύση, τον κόσμο και το θεό αλλάζει. Οι άνθρωποι γινόμαστε υπεύθυνοι για τη δυστυχία μας, διαθέτουμε όμως και τα μέσα για να αντιμετωπίσουμε τις αρνητικές συνέπειες. Αυτός ήταν, άλλωστε, ο μύθος της «ασφαλούς ζωής» που από το 18ο αιώνα κυριάρχησε θριαμβευτικά σε όλους τομείς της ζωής.
Στην πραγματικότητα (αυτός ο μύθος) έτυχε της συναίνεσης για τους πρώιμους κινδύνους της Βιομηχανικής Εποχής με το να στηρίζει ένα είδος προληπτικής επιτήρησής τους (πυροσβεστική, ασφάλιση, ψυχολογική και ιατρική περίθαλψη κ.ά.).Το σοκ που υπέστησαν οι άνθρωποι βλέποντας τις εικόνες φρίκης από την Ιαπωνία αιτιολογείται και από το πρώτο φως της επόμενης μέρας: δεν υπάρχει κανένα θεσμικό πλαίσιο, πραγματικό ή υπό διαμόρφωση, που θα ήταν προετοιμασμένο για το χειρότερο δυνατό σενάριο και θα μπορούσε να εξασφαλίσει την κοινωνική τάξη, το πολιτιστικό και πολιτικό σύστημα και σε αυτήν ακόμα την ακραία περίπτωση!
Πολλοί φορείς, αντίθετα, ειδικεύονται στην απόρριψη, στην άρνηση των κινδύνων. Και έτσι στη θέση της ασφάλειας, μέσω της προληπτικής επιτήρησης, εμφανίζεται η Ιερή Αλήθεια των Γραφών, το Αλάθητο. Κάθε χώρα (φυσικά και η Γαλλία και ο «ειδικός» στην πυρηνική ενέργεια Σαρκοζί) διατείνεται ότι έχει τον ασφαλέστερο πυρηνικό σταθμό στον κόσμο. Εγγυητής αυτού του ταμπού είναι η πυρηνική επιστήμη και η οικονομία της, της οποίας τα καταστροφικά αποτελέσματα αποκάλυψαν στην πράξη την απάτη κάτω από τα φώτα της διεθνούς δημοσιότητας.
Μόνον οι «κομμουνιστικοί» πυρηνικοί αντιδραστήρες μπορούν να εκραγούν, είπε το 1986 ο τότε ηγέτης του γερμανικού Χριστιανοκοινωνικού κόμματος Φραντς-Γιόζεφ Στράους, προσπαθώντας να υποβαθμίσει τα γεγονότα του Τσερνομπίλ -υποδηλώνοντας ότι η προηγμένη καπιταλιστική Δύση διαθέτει ασφαλείς σταθμούς πυρηνικής ενέργειας.
Αλλά τελικά συνέβη η σημερινή καταστροφή στην Ιαπωνία, χώρα που θεωρείται η καλύτερα εξοπλισμένη, η περισσότερο ασφαλής για τους πολίτες της και η πλέον τεχνολογικά προηγμένη στον κόσμο. Ο μύθος ότι οι άνθρωποι στη Δύση μπορούν να αισθάνονται ασφαλείς καταρρίφθηκε. Ακόμη και το απλό ερώτημα «Τι θα γινόταν... αν;» πέφτει στο κενό λόγω της απουσίας πρόληψης. Ανάλογη είναι κι η τύχη της πολιτικής σταθερότητας σε κοινωνίες κινδύνου που δεν αναστοχάζονται.
Πάντως ο μύθος της περιβόητης ασφάλειας της τεχνολογικής ορθολογικότητας φάνηκε να καταρρίπτεται όταν σε όλα τα ...σαλόνια του κόσμου έφτασαν τα δραματικά γεγονότα της Φουκουσίμα: ποιο το νόημα των μέτρων ασφάλειας -και της ανάλυσης του κινδύνου από την πλευρά της τεχνολογίας και της φυσικής επιστήμης- προκειμένου να αξιολογήσεις το ενδεχόμενο μιας πιθανής καταστροφής, η οποία όταν συμβεί θα αφήσει άθικτη τη θεωρία, αλλά θα έχει εξολοθρεύσει τη ζωή;
Επίσης, τίθεται το ερώτημα: είναι καλό ένα σύστημα Δικαίου που έχει τη λεπτομερή τεχνογνωσία να επιλύει και να ελέγχει μικρούς κινδύνους, πλην όμως τους μεγάλους κινδύνους που απειλούν την ανθρώπινη ζωή τους νομιμοποιεί ως «λοιπούς κινδύνους», ελαχιστοποιώντας τους με τη χρήση τεχνολογικών μέσων;
Με το χαρακτηρισμό «πυρηνική καιροσκόπος» -τον οποίο αποδίδουν στην καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ- μπορεί να ερμηνευτούν τα διλήμματα μιας πολιτικής φιλικής προς την πυρηνική ενέργεια. Πώς μπορεί μια κυβέρνηση να κρατηθεί στην εξουσία, αντιτάσσοντας στους εκλογείς -που συνειδητοποιούν τους κινδύνους- δηλώσεις περί ενεργειακής ασφάλειας, όταν με κάθε καταστροφή ή και μόνο με μια ένδειξή της διακυβεύεται συνολικά η αξιοπιστία της;
Αποτελεί κάτι παραπάνω από τραγική ειρωνεία το ότι όποια ελπίδα απομένει στην Ιαπωνία στηρίζεται στο στοίχημα των δυνάμεων που επιστρατεύονται για να αντικαταστήσουν τα αποτυχημένα συστήματα ψύξης (στα πυρηνικά εργοστάσια της Φουκοσίμα) με νερό που μαζεύουν τα ελικόπτερα.
Η Χιροσίμα ήταν η ανατριχίλα, η φρίκη σε όλο της το μεγαλείο. Αλλά προέκυψε ως αποτέλεσμα της δράσης του εχθρού. Τι συμβαίνει, όμως, όταν η φρίκη προκύπτει μέσα από τον παραγωγικό τομέα της κοινωνίας - και όχι ενός εχθρικού στρατού; Τότε οι εγγυητές του δικαίου, της τάξης, του ορθολογισμού και της ίδιας της δημοκρατίας εγκληματούν έναντι του έθνους.
Για ποια βιομηχανική πολιτική θα μπορούσαμε να μιλάμε αν ο άνεμος τους πρόδιδε και το Τόκιο μολυνόταν; Για ποια κρίση της τεχνολογίας, για ποια δημοκρατία, για ποια λογική, για ποια κοινωνία;
Πολλοί παραπονούνται ότι οι οδυνηρές εικόνες από την Ιαπωνία τρομάζουν τους ανθρώπους με ψευδείς φόβους, δίνοντας ώθηση σε μία «ψευδοεπιοτήμη», αυτήν της συμπόνιας. Και όμως, εντελώς αφελώς παραγνωρίζεται η πολιτική δυναμική που είναι έμφυτη και συνυφασμένη με το υποτιμημένο δυναμικό της αυτοκαταστροφής του τροπαιούχου, βιομηχανικού καπιταλισμού.
Διότι πολλοί κίνδυνοι -όπως χαρακτηριστικά η πυρηνική ακτινοβολία- είναι αόρατοι, ξεφεύγουν από την καθημερινή αντίληψη. Αυτό σημαίνει ότι η καταστροφή και η διαμαρτυρία μεταδίδονται συμβολικά. Οι πολιτιστικά τυφλοί πολίτες «βλέπουν» το δεδομένο παραλογισμό των πολλών απειλών μόνο στις εικόνες από την τηλεόραση.
Φαίνεται να πέφτει στο κενό το επαναστατικό ερώτημα που ανατρέπει τους συγκεκριμένους όρους κυριαρχίας της πολιτικής του κινδύνου (ποιος καθορίζει και πάνω σε ποια βάση γνωστικών υποθέσεων το τι είναι σοβαρός κίνδυνος και τι όχι;). Δεν είναι ή δεν είναι μόνον τα αντιπυρηνικά κινήματα και η κριτική των ΜΜΕ σε θέση να προκαλέσουν την αντιστροφή της πυρηνικής πολιτικής. Το αντίπαλο δέος, η δύναμη που αντιτίθεται στην πυρηνική ενέργεια δεν είναι τελικά οι διαδηλωτές που μπλοκάρουν τη μεταφορά πυρηνικών αποβλήτων. Ο πιο ισχυρός αντίπαλος της πυρηνικής ενέργειας είναι η ίδια η βιομηχανία της πυρηνικής ενέργειας.
Ο μύθος της ασφάλειας «καίγεται» μέσα από τις εικόνες των καταστροφών, οι οποίες συνδέονται καθοριστικά με τη διαχειριστική εξουσία -με τους διαχειριστές αυτών των καταστροφών.
Όταν προβάλλονται αυτές οι καταστροφές και αποδεικνύεται ότι οι εγγυητές του ορθολογισμού και της τάξης νομιμοποιούν και ομαλοποιούν τις απειλές και τους κινδύνους για την ανθρώπινη ζωή, τότε η γραφειοκρατία που μας υπόσχεται την ασφάλεια του περιβάλλοντος πάει κατά διαόλου. Δεν είναι λάθος, λοιπόν, ότι αντίστοιχο του πολιτικού ζητήματος στην ταξική κοινωνία είναι το ζήτημα της «πολιτικής αναστοχαστικότητας» στην κοινωνία του κινδύνου.
Ωστόσο, πρέπει να γίνει η διαπίστωση ότι θα ήταν εντελώς λάθος να θεωρήσουμε πως ξημερώνει μια νέα φάση Διαφωτισμού, με επίκεντρο τον άνθρωπο. Κάποιοι ίσως, αντίθετα από την προοπτική που προτείνεται εδώ, να θέλουν να μας πείσουν ότι το νερό της θάλασσας που μπαίνει σε ένα πλοίο μπορεί να αποβληθεί κάνοντας μία ακόμα τρύπα στο σκάφος που βουλιάζει.

Από τη Χιροσίμα στη Φουκουσίμα!
Απτή απόδειξη των δεινών που επιφυλάσσει για όλους μας η χρήση της πυρηνικής ενέργειας, οι τελευταίοι Χιμπακούσα, οι επιζήσαντες από τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι Ιάπωνες, έδεσαν με το πλοίο τους στον Πειραιά μια εβδομάδα μετά το πυρηνικό «ατύχημα» στη Φουκουσίμα. Πρεσβευτές της ειρήνης και κήρυκες του πυρηνικού αφοπλισμού όλα αυτά τα χρόνια, αφηγήθηκαν το εφιαλτικό παρελθόν και παρόν τους με εικόνες που ίσως έρχονται από το δικό μας μέλλον. Με φόντο μία ακόμα πυρηνική καταστροφή.
“Never again war, never again bomb, never again Hiroshima”.
Με αυτά τα απλά λόγια, σε σπασμένα αγγλικά, τελειώνει την ομιλία του στα ιαπωνικά ο 83χρονος Susumu Tsuboi, στην αίθουσα τελετών του 4ου δημοτικού σχολείου του Ταύρου. Στα χείλη οποιουδήποτε άλλου η φράση «όχι άλλος πόλεμος» θα ακουγόταν σαν ευχολόγιο. Στα χείλη ενός από τους τελευταίους Χιμπακούσα, όπως ονομάζονται στα ιαπωνικά οι επιζήσαντες της Χιροσίμα και του Ναγκασάκι, ακούγεται ως επίλογος σε αρχαία τραγωδία. Τι άλλο παρά τραγική ειρωνεία είναι, εξάλλου, η φετινή επίσκεψη των Χιμπακούσα στην Ελλάδα, ακριβώς τις μέρες που η χώρα τους ζει ξανά τον πυρηνικό εφιάλτη, για πρώτη φορά με τέτοια ένταση μετά το 1945...
«Όχι άλλη Χιροσίμα... Όχι άλλο Ναγκασάκι...» επαναλαμβάνουν οι σεβάσμιοι ηλικιωμένοι από την άλλη άκρη του πλανήτη, που επιβαίνουν στο «Peace Boat», επιφορτισμένο με μια διεθνή ειρηνιστική αποστολή ενάντια στα πυρηνικά και τους εξοπλισμούς. Κι όμως, την ίδια στιγμή έχει ήδη συμβεί μία Φουκουσίμα, μόνο που αυτήν τη φορά δεν φταίει ο πόλεμος, αλλά το τσουνάμι. Είναι, όμως, έτσι;
«Τα πυρηνικά δεν είναι ποτέ αθώα» επιμένει η βιοπαθολόγος Μαρία Σωτηροπούλου. Έπειτα από μια σύντομη ενημέρωση για τις μακροχρόνιες επιπτώσεις της πρόσφατης πυρηνικής καταστροφής, η γιατρός επιστρέφει στο πλοίο της αποστολής όπου συμμετέχει ως πρόεδρος της Πανελλήνιας Ιατρικής Εταιρείας κατά της πυρηνικής απειλής. «Πρόσφατα με κάλεσαν να εμφανιστώ στη δημόσια τηλεόραση, σε μια συζήτηση για τα πυρηνικά. Όταν είπα στο συνομιλητή μου, υπερασπιστή της πυρηνικής ενέργειας, ότι συνοδεύω μια αποστολή με επιζήσαντες από τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, μου απάντησε: "Είδατε; Ζούνε ακόμα. Τι άλλο θέλετε;" Τόσο έχει αποθρασυνθεί το πυρηνικό λόμπι».
Η γιατρός φεύγει, τα φώτα χαμηλώνουν, ένα ντοκιμαντέρ για τη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι παίζει σε μια κατάμεστη αίθουσα, γεμάτη παιδιά και γονείς. Το λόγο έχουν οι ίδιοι οι Χιμπακούσα. Ο 83χρονος Susumu Tsuboi ανοίγει και κλείνει την εκδήλωση με τη σεμνότητα τελετάρχη. Στέκεται με τη βοήθεια ενός μπαστουνιού, με μπλε βαμβακερό κοστούμι και λευκά αθλητικά παπούτσια, και διηγείται την ημέρα που του σημάδεψε τη ζωή: Ήταν πρωί του Αυγούστου, η μέρα ήταν ζεστή, ήταν μόλις 17 χρονών, και είδε τη βόμβα να πέφτει λίγα χιλιόμετρα μακριά από το σχολείο. Με ζωγραφιές που μοιάζουν παιδικές, διηγείται τι είδε: μια γυναίκα σε μια γέφυρα που ζητούσε νερό, νεκρά παιδιά που είχαν πνιγεί σε μια γούρνα ενός μέτρου -τα έβαλε ο δάσκαλος τους να τα προστατεύσει, και ο ίδιος απανθρακώθηκε-, καρβουνιασμένα πτώματα, έναν αμερικανό στρατιώτη δεμένο που όλοι τού φώναζαν «δολοφόνε!», καμένη γη...
Οι αναμνήσεις του, όπως και οι ζωγραφιές που μας δείχνει, θυμίζουν πίνακα του Munch. Δεν πολιτικολογεί, δεν ψάχνει για ενόχους, δεν απαντά στα μεγάλα ερωτήματα της Ιστορίας, γιατί οι Αμερικανοί τούς βομβάρδισαν ενώ ο πόλεμος είχε τελειώσει, αλλά τα θέτει ξανά και ξανά με τον πιο άμεσο τρόπο, με τη φωνή ενός επιζήσαντος.
Ως Χιμπακούσα, δηλαδή ως επιζήσαντες που επηρεάστηκαν από τους βομβαρδισμούς, η ιαπωνική κυβέρνηση αναγνωρίζει όσους βρίσκονταν σε ακτίνα λίγων χιλιομέτρων από το υπερκέντρο της έκρηξης, εκτέθηκαν σε ραδιενέργεια από θραύσματα, είτε βρίσκονταν ως έμβρυα στην κοιλιά της μητέρας τους. Σύμφωνα με την τελευταία απογραφή ζουν ακόμα περίπου 200.000 Χιμπακούσα, από τους οποίους μόνο το 1% παραδέχεται η κυβέρνηση ότι πάσχουν από ασθένειες που προκάλεσε η ακτινοβολία. Ο τελευταίος Χιμπακούσα που γνώρισε τις συνέπειες τόσο της Χιροσίμα όσο και του Ναγκασάκι απεβίωσε πέρυσι σε προχωρημένη ηλικία, έχοντας την ατυχία να ζήσει και τους δύο βομβαρδισμούς και την τύχη να επιβιώσει και των δύο. Είχε, επίσης, την τύχη να μη δει το κακό να τριτώνει, αυτήν τη φορά σε καιρό ειρήνης.
Το «Πλοίο της Ειρήνης» που φέτος πραγματοποιεί το 65ο ταξίδι του, με τον τίτλο «Hibakusha Project» - «Παγκόσμιο ταξίδι των Χιμπακούσα ενάντια στην πυρηνική απειλή», έδεσε στο λιμάνι του Πειραιά μόλις μία εβδομάδα μετά τον καταστροφικό σεισμό των 9 Ρίχτερ στην Ιαπωνία και από όσα ακολούθησαν. Μια εβδομάδα κατά την οποία οι λέξεις «πυρηνικός εφιάλτης» και «ραδιενεργό νέφος» βρίσκονταν στο στόμα όλων, μαζί με τρομολαγνικούς τίτλους, όπως «Νέο Τσερνομπίλ» και «Κοζλοντούι, η Φουκουσίμα των Βαλκανίων».
Η τραγική ειρωνεία ήθελε, επίσης, τους ειρηνιστές Ιάπωνες να πατάνε το πόδι τους σε ελληνικό έδαφος την ίδια ημέρα που η κυβέρνησή μας δήλωνε την πρόθυμη συμμετοχή και συνδρομή της στους νατοϊκούς βομβαρδισμούς στη Λιβύη. «Όχι πια πόλεμος!» βροντοφώναξαν, αλλά ο πόλεμος ήταν ήδη στην πόρτα μας.

Το «σύνδρομο της Κίνας» χτυπά την Ιαπωνία
Παρασκευή 11 Μαρτίου: Το τσουνάμι που ακολούθησε το σεισμό των 9 Ρίχτερ στα ανοιχτά της Ιαπωνίας πλήττει τον πυρηνικό σταθμό της Φουκουσίμα και θέτει εκτός λειτουργίας τα συστήματα ψύξης του σταθμού.
Κυριακή 13 Μαρτίου: Σημειώνεται έκρηξη στον αντιδραστήρα 1. Δευτέρα 14 Μαρτίου: Η έκρηξη στον αντιδραστήρα 3 επιβεβαιώνεται από τις ιαπωνικές αρχές. Τρίτη 15 Μαρτίου: Έκρηξη στον αντιδραστήρα 2. Εκδηλώνεται φωτιά στο κτήριο του αντιδραστήρα 4.
Οι επιπτώσεις από τον καταστροφικό σεισμό και το φονικό τσουνάμι στο συγκεκριμένο πυρηνικό εργοστάσιο της Ιαπωνίας (και τα αναπάντητα ερωτήματα για τους υπόλοιπους τέσσερεις σταθμούς που βρίσκονται στην ανατολική ακτή της χώρας, κοντά στο επίκεντρο του σεισμού) πυροδότησε μια σειρά ερωτήματα σε παγκόσμιο επίπεδο στον τομέα της ασφάλειας των σταθμών πυρηνικής ενέργειας.
Οι εκτιμήσεις πως οι πυρηνικές εγκαταστάσεις της Ιαπωνίας αποτελούν το καλύτερο παράδειγμα ασφαλούς επένδυσης στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας κατέρρευσαν σαν χάρτινος πύργος και έκαναν κυβερνήσεις και επενδυτικούς οργανισμούς να αναθεωρήσουν τα αρχικά τους σχέδια. Η Γερμανία αποφάσισε να κλείσει (προσωρινά) τους απαρχαιωμένους πυρηνικούς της αντιδραστήρες, η Ισπανία δεσμεύτηκε για ελέγχους σε όλα τα πυρηνικά της εργοστάσια, η κυβέρνηση της Κίνας αποφάσισε να «παγώσει» την κατασκευή νέων πυρηνικών αντιδραστήρων, ενώ στη χώρα μας υπάρχει έντονος προβληματισμός για τη σχεδιαζόμενη κατασκευή πυρηνικών αντιδραστήρων σε γειτονικές χώρες.
Φυσικά, η ανησυχία και ο φόβος είναι διάχυτα συναισθήματα, την ώρα μάλιστα που κορυφαίοι ειδικοί αμφισβητούν έντονα και την ποιότητα των πληροφοριών που δίνει η ιαπωνική κυβέρνηση για τις πραγματικές διαστάσεις του ατυχήματος στη Φουκουσίμα.
«Όλες οι ενδείξεις και οι αναφορές δείχνουν ότι η κατάσταση είναι πολύ σοβαρή. Η γαλλική Αρχή για την Πυρηνική Ασφάλεια (ASN) ανέβασε το βαθμό επικινδυνότητας του πυρηνικού ατυχήματος στην Ιαπωνία σε 6, στην κλίμακα INES, τη στιγμή που το ατύχημα στο Three Mile Island το 1979, το δεύτερο σε μέγεθος πυρηνικό ατύχημα έως σήμερα, είχε βαθμό επικινδυνότητας 5. Ο ανώτερος βαθμός στην κλίμακα IΝES είναι το 7, με το οποίο έχει βαθμολογηθεί έως σήμερα μόνο το ατύχημα στο Τσερνομπίλ», επισημαίνει η Greenpeace στην ιστοσελίδα της.
«Μέχρι σήμερα έχουν σημειωθεί εκρήξεις σε πυρηνικούς αντιδραστήρες, συνεχείς διακοπές στη λειτουργία των συστημάτων ψύξης εκτάκτου ανάγκης, διακοπές ρεύματος και διαρροές ραδιενεργών υλικών στην ατμόσφαιρα. Εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν απομακρυνθεί από τα σπίτια τους και χιλιάδες έχουν λάβει εντολές να παραμείνουν μέσα στα σπίτια τους, να κλείσουν τα παράθυρα και τα συστήματα κλιματισμού, ενώ χάπια ιωδίου έχουν μοιραστεί στον τοπικό πληθυσμό. Είναι ανεύθυνο και ανειλικρινές να χαρακτηρίσεις αυτήν την κατάσταση οτιδήποτε άλλο εκτός από μία πολύ σοβαρή πυρηνική κρίση».
Η οργάνωση, που εδώ και 40 χρόνια προσπαθεί να βάλει ένα οριστικό τέλος στη χρήση των πυρηνικών, τόσο για στρατιωτικούς σκοπούς όσο και για την παραγωγή ενέργειας, παραθέτει το θλιβερό ιστορικό ατυχημάτων σε πυρηνικές εγκαταστάσεις και συνδέει τη ρύπανση του εδάφους, του αέρα, των ποταμών και των ωκεανών, αλλά και καρκίνους και άλλες παθήσεις στον άνθρωπο, με τη ραδιενέργεια που έχει απελευθερωθεί στο περιβάλλον. «Η πυρηνική ενέργεια δεν είναι ασφαλής, δεν είναι πράσινη, δεν είναι φθηνή (ακόμη και σήμερα η επιβίωση της πυρηνικής βιομηχανίας εξαρτάται από τις επιδοτήσεις, οι οποίες δεν κατευθύνονται στην προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας) και δεν είναι ειρηνική. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από πυρηνικούς σταθμούς αφήνει ως υποπροϊόντα ουσίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Λόγω των προφανών κινδύνων, η διαχείριση και η χρήση αυτών των ουσιών καλύπτεται πίσω από ένα πέπλο μυστικότητας, ακόμη και σε δημοκρατικές χώρες. Ευχή μας είναι η συγκεκριμένη κρίση να περιοριστεί και να προχωρήσουμε άμεσα στην οριστική απεξάρτηση από την πυρηνική ενέργεια».

Δείτε
Ντοκιμαντέρ για το Τσερνομπίλ από το αρχείο της ΕΡΤ.
«Τσερνομπίλ - μυστικά και ψέματα».
Φωτογραφίες από το πυρηνικό εργοστάσιο του Τσερνομπίλ και την πόλη Πριπιάτ.

ΕΨΙΛΟΝ – ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ
27-3-2011